Kto nie może skorzystać z Polskiej Strefy Inwestycji?

Polska Strefa Inwestycji (PSI) to program umożliwiający przedsiębiorcom skorzystanie z pomocy publicznej w postaci zwolnienia z podatku dochodowego (CIT lub PIT) na realizację nowych inwestycji. Choć program ma szeroki zakres i jest dostępny w całym kraju, obowiązują również konkretne ograniczenia i wyłączenia. Istnieją typy działalności, które – niezależnie od lokalizacji czy wartości inwestycji – nie kwalifikują się do objęcia wsparciem. Znajomość tych wyłączeń stanowi istotny element procesu przygotowania do aplikacji o decyzję o wsparciu.

Obszary działalności wyłączone z Polskiej Strefy Inwestycji

Pomimo szerokiego zakresu wsparcia oferowanego w ramach Polskiej Strefy Inwestycji, przepisy jednoznacznie wskazują rodzaje działalności, które nie kwalifikują się do objęcia ulgą podatkową. Wyłączenia te dotyczą obszarów uznanych za niespełniające celów strategicznych rozwoju gospodarczego i mają charakter przedmiotowy – odnoszą się do konkretnego rodzaju aktywności, a nie do statusu całego przedsiębiorstwa.

Do działalności wyłączonej z możliwości uzyskania wsparcia w ramach PSI należą między innymi:

•       produkcja alkoholu, wyrobów tytoniowych oraz materiałów wybuchowych,
•       gospodarowanie odpadami – zbieranie, przetwarzanie, unieszkodliwianie oraz rekultywacja terenów,
•       handel hurtowy i detaliczny (z wyjątkiem działalności towarzyszącej produkcji),
•       usługi transportowe – poza logistyką i magazynowaniem,
•       działalność finansowa i ubezpieczeniowa,
•       zakwaterowanie i gastronomia,
•       wytwarzanie i dystrybucja energii, gazu oraz inwestycje w infrastrukturę energetyczną,
•       hutnictwo, sektor węgla oraz budownictwo okrętowe,
•       roboty budowlane jako główny przedmiot inwestycji.

Warto zaznaczyć, że wykluczenia dotyczą konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych — kluczowe znaczenie ma planowany zakres projektu i przypisany mu kod PKD. Oznacza to, że firma prowadząca działalność w różnych sektorach nadal może ubiegać się o wsparcie, o ile planowana inwestycja nie dotyczy obszaru wyłączonego.

Inwestycje niespełniające kryteriów kwalifikowalności

Oprócz działalności formalnie wyłączonej z możliwości skorzystania z Polskiej Strefy Inwestycji, istotną przeszkodą w uzyskaniu decyzji o wsparciu może być niespełnienie określonych kryteriów kwalifikowalności. W praktyce oznacza to, że nie każda inwestycja – nawet realizowana w dopuszczalnym sektorze – zostanie uznana za zgodną z celami programu. Kluczowe znaczenie mają zarówno wymagania ilościowe, jak i jakościowe. Do najczęstszych powodów wykluczenia należą:

•       Brak wartości dodanej dla gospodarki – projekty o charakterze wyłącznie odtworzeniowym, które nie wprowadzają nowych funkcji, produktów lub technologii, nie są uznawane za kwalifikujące się do wsparcia,
•       Niewystarczające nakłady inwestycyjne – każdy projekt musi osiągać minimalny próg kosztów kwalifikowanych, który zależy od wielkości przedsiębiorstwa oraz lokalizacji inwestycji (według mapy pomocy regionalnej),
•       Brak efektu zatrudnieniowego lub rozwoju kompetencji – inwestycje nieuwzględniające potrzeby kadrowe regionu i niedające perspektywy tworzenia miejsc pracy rzadko otrzymują pozytywną ocenę,
•       Pominięcie kryteriów jakościowych – projekty niedostosowane do strategicznych priorytetów państwa, np. Nieobejmujące innowacyjności, działań prośrodowiskowych, cyfryzacji czy współpracy z nauką, tracą na konkurencyjności.

W praktyce oznacza to, że nawet dobrze przygotowany projekt może nie uzyskać wsparcia, jeśli nie zostanie odpowiednio osadzony w kontekście rozwojowym. Polska Strefa Inwestycji nie jest mechanizmem służącym jedynie obniżeniu obciążeń podatkowych – jej celem jest pobudzenie inwestycji, które mają rzeczywisty wpływ na transformację gospodarczą, modernizację procesów oraz wzrost potencjału regionalnego. Dlatego kluczowe znaczenie ma nie tylko poprawność formalna wniosku, ale także spójna i przekonująca argumentacja uzasadniająca znaczenie inwestycji dla gospodarki. Projekt, który nie odpowiada na te potrzeby, może nie zostać zakwalifikowany, nawet jeśli spełnia minimalne wymogi techniczne.

Typowe przyczyny odmowy przyznania decyzji o wsparciu

W wielu przypadkach przedsiębiorcy planujący nową inwestycję spełniają podstawowe warunki formalne programu, a mimo to spotykają się z odmową przyznania decyzji o wsparciu. Przyczyna często nie leży w samej koncepcji projektu, lecz w niedopatrzeniach na etapie przygotowania dokumentacji aplikacyjnej lub w błędnej interpretacji przepisów. Warto mieć świadomość, że ocena wniosku obejmuje zarówno analizę zgodności z ustawowymi wymogami, jak i ocenę jakościową – a każda nieścisłość może wpłynąć na końcowy wynik. Do najczęstszych powodów negatywnej decyzji należą:

•       Niekompletna lub niespójna dokumentacja – brak wymaganych załączników, rozbieżności między elementami biznesplanu czy nieaktualne dane finansowe mogą obniżyć wiarygodność wniosku i opóźnić lub uniemożliwić jego pozytywne rozpatrzenie;
•       Nieprawidłowe oszacowanie kosztów kwalifikowanych – uwzględnienie wydatków nieuwzględnianych w katalogu pomocy publicznej albo pominięcie kluczowych pozycji może zaniżyć wartość inwestycji i ograniczyć dostępny poziom ulgi;
•       Niedostateczne uzasadnienie projektu – brak jasnego powiązania inwestycji z rozwojem firmy, lokalnego rynku pracy czy innowacyjnością ogranicza jej ocenę merytoryczną i może zostać odebrany jako niewystarczające uzasadnienie przyznania wsparcia;
•       Rozpoczęcie inwestycji przed złożeniem wniosku – nawet drobne działania o charakterze inwestycyjnym (np. Podpisanie umowy, rozpoczęcie prac budowlanych, złożenie zamówienia) mogą zostać potraktowane jako początek realizacji i wykluczyć projekt z możliwości objęcia pomocą publiczną.

Co istotne, ryzyko odmowy można w dużym stopniu ograniczyć. Kluczowe jest podejście strategiczne i odpowiednie przygotowanie procesu aplikacyjnego – począwszy od analizy kodów PKD i lokalizacji, przez właściwe zaplanowanie harmonogramu, aż po precyzyjne opracowanie uzasadnienia gospodarczego. Współpraca z doświadczonym doradcą na etapie planowania pozwala zawczasu zidentyfikować potencjalne ryzyka i opracować dokumentację spełniającą nie tylko wymogi formalne, ale również oczekiwania instytucji oceniających.

Znaczenie właściwej kwalifikacji projektu

Jednym z kluczowych etapów skutecznego ubiegania się o wsparcie w ramach Polskiej Strefy Inwestycji jest prawidłowe zakwalifikowanie planowanego przedsięwzięcia – zarówno pod względem formalnym, jak i merytorycznym. Decydujące znaczenie ma tutaj nie tylko zgodność branży z katalogiem działalności objętej pomocą, ale przede wszystkim odpowiednie przypisanie kodu PKD do zakresu inwestycji, precyzyjne określenie jej celu oraz realny wpływ na otoczenie gospodarcze.

W praktyce wiele wątpliwości pojawia się w przypadku firm prowadzących działalność mieszaną – łączących usługi, logistykę i produkcję – lub planujących inwestycje o charakterze wieloetapowym. W takich przypadkach kluczowe jest dokładne określenie, która część działalności będzie objęta wsparciem i jak zostanie to uzasadnione we wniosku. Równie ważne jest uwzględnienie kontekstu lokalizacji – w tym intensywności pomocy publicznej dla danego regionu – oraz odpowiednie zaprojektowanie zakresu rzeczowego projektu.

Brak przejrzystości w tym obszarze może skutkować nie tylko odmową wsparcia, ale również koniecznością późniejszych korekt lub wyjaśnień, które opóźniają cały proces inwestycyjny. Dlatego kwalifikacja projektu nie powinna być traktowana wyłącznie jako wymóg formalny – to jeden z najważniejszych momentów strategicznych w całym procesie aplikacyjnym. Na tym etapie można nie tylko zwiększyć szanse na pozytywną decyzję, ale również zoptymalizować zakres inwestycji pod kątem korzyści podatkowych i długofalowej efektywności biznesowej.